به گزارش بیداربورس،  شایان کرمی درباره برنامه سازمان بورس برای طراحی و راه اندازی شاخص جدید بازار سرمایه با انتشار متنی تحت عنوان" الگوی مناسب شاخص جدید بورس چیست؟ " در دنیای اقتصاد اعلام کرد: در چند سال‌گذشته اکثر اهالی بازار سرمایه گلایه‌مند هستند که شاخص‌ کل فعلی بیانگر وضعیت کلی بازار نیست اما مسئله این است که شاخص‌های مختلفی در بورس وجود دارد.

توضیحی کوتاه از عملکرد شاخص های فعلی بورس

در بورس تهران چند شاخص مختلف وجود دارد. اولین شاخص که عمدتا مورد توجه همگان است، شاخص‌ کل است که مبنای آن ارزش فعلی سهام به روی ارزش پایه آن است. در این شاخص تنها بازده قیمتی شرکت‌ها محاسبه می‌شود. در این نوع از شاخص، مسلما شرکت‌هایی که ارزش مارکت بالاتری دارند و تعداد سهام‌ منتشر شده‌ بیشتر است، وزن بیشتری را به خود اختصاص می‌دهند و آنها (شرکت‌هایی با ارزش بازاری بالاتر) در وضعیت شاخص تاثیرگذاری بیشتری دارند.

شاخص ۳۰ شرکت بزرگ و ۵۰ شرکت برتر را هم در همین راستا است که وضعیت شرکت‌های با ارزش بازار بالاتر را نشان می‌دهند و این دو شاخص به‌طور جداگانه وضعیت شرکت‌هایی را که ارزش بازاری بیشتری دارند بررسی می‌کنند. روش محاسباتی این دو شاخص نیز به روش شاخص‌کل است.

برای لحاظ کردن سود نقدی شرکت‌ها نیز شاخص TEDPIX نیز وجود دارد. شاخص دیگر مورد توجه، شاخص هم ‌وزن است که متغیر وزن و ارزش بازار از فرمول محاسباتی آن خارج شده و بازده قیمتی همه شرکت‌ها را با وزن یکسان در نظر گرفته است. این شاخص شاید بتواند بیانگر این موضوع باشد که وضعیت کلی بازار (کلیه صنایع و شرکت‌ها بدون درنظرگرفتن میزان تاثیرگذاری ارزش بازار) به چه شکل است.

معمولا وقتی که شاخص هم‌وزن مثبت بیشتری نسبت به شاخص‌کل می‌خورد، نشان می‌دهد سهم‌هایی که کوچک‌تر هستند و در فرمول محاسبه شاخص‌کل وزن کم‌تری دارند در این شاخص (هم وزن) تاثیرگذارتر بوده و توجه بازار به صنایع و شرکت‌های با ارزش بازار کوچک‌تر بیشتر جلب شده است.

شاخص دیگر شاخص سهام شناور است که به بخشی از سهام یک شرکت گفته می‌شود که دارندگان آن و معامله‌گران بازار آماده خرید و فروش آن هستند و انتظار می‌رود در آینده‌ای نزدیک این بخش از سهام مورد معامله قرار بگیرد.

پیشنهاد الگو برداری از شاخص داو جونز آمریکا

با این اوصاف، نمای کلی وضعیت بازار با بررسی تمام این شاخص‌ها به نتیجه خواهد رسید ‌اما شاخص‌کل مدنظر بیشتر اهالی بازار سرمایه است. بنابراین  برای داشتن شاخص جدید می‌توان به الگوبرداری از شاخص مطرح جهانی داو جونز آمریکا اشاره کرد.  

این شاخص عملکرد سهام ۳۰ شرکت بزرگ بورس آمریکا را اندازه‌گیری می‌کند و می‌توان آن را برای شاخص بورس ایران هم پیشنهاد داد. برای مثال در شاخص داو جونز شرکت‌های بزرگی چون آمازون، فیس‌بوک، آلفابت و... به دلیل ارزش بازاری بسیار بالا، حذف شده‌اند اما شرکت‌های دیگری چون کالاهای مصرفی، نفت و گاز، امور مخابرات و همچنین اپل، مایکروسافت و مک‌دونالد جزو شرکت‌های تشکیل‌دهنده این شاخص هستند.

اگر در شاخص داوجونز شرکتی مثل آمازون وجود داشت، تغییرات قیمتی این شرکت می‌توانست تاثیر بسیار عمده‌ای داشته باشد. نکته ایی که در شاخص‌ بورس وجود دارد و  برای مثال تغییرات قیمت سهام فولاد مبارکه می‌تواند تاثیر بسیار زیادی داشته باعث می‌شود شاخص‌کل نمایانگر کل وضعیت بازار سرمایه نباشد یا دستکاری شود.

سه راهکار برای خروج تز معضل شاخص کل بورس ایران

برای حل این مشکل می‌توان چند راهکار در نظر گرفت. اولین راهکار این است که از شاخص داوجونز مشابه‌سازی صورت گیرد. به این معنا که در ایران هم شرکت‌هایی را که تاثیرگذاری زیادی بر شاخص دارند از درون شاخص‌کل حذف و شاخص جدیدی معرفی شود که جدا از شرکت‌های بزرگ حاضر در بازار سرمایه باشد.

با انجام این کار، تاثیرگذاری شرکت‌های بزرگ بر شاخص‌کل از بین می‌رود و دیگر موضوعاتی همچون دستکاری شاخص‌ یا عدم‌نمای کلی شاخص از وضعیت بازار سرمایه مطرح‌ نخواهد شد.

دومین راهکار این است که نشان داده شود وزن هر شرکت و میزان تاثیرگذاری شرکتی که فرد سرمایه‌گذار آن را انتخاب می‌کند بر شاخص‌ کل چقدر است. به بیان دیگر این عدد یک عدد قابل‌لمس برای فرد سرمایه‌گذار باشد و به برخی واحدهای کیفی تبدیل شود.

راهکار سوم هم استفاده از ضریب بتا است که میزان حساسیت نوسانات قیمتی سهم را نسبت به تغییرات کل بازار نشان می‌دهد و می‌تواند برای هر شرکتی نشان داده شود که در بازه منفی‌ یک تا مثبت‌ یک شرکت در حال معامله، چه ضریب تغییراتی در کل بازار دارد. در این صورت سرمایه‌گذار زمانی‌که این شرکت را با ضریب بتای منفی انتخاب می‌کند متوجه می‌شود که در صورت رشد بازار، سهام این شرکت ممکن است پایین بیاید. یا بر عکس ضریب بتای صفر دارد و تغییرات کلی بازار تاثیری بر روی این سهم ندارد. یا ضریب بتای یک دارد و با تغییرات مثبت بازار این شرکت هم به همان نسبت رشد می‌کند.